Koszt bierności jest znacznie wyższy niż koszt przystosowania się do zmieniających się warunków

Zmiany klimatyczne to jedno z największych wyzwań współczesności, a ich konsekwencje już wpływają na gospodarkę światową. Choć niektóre rządy i przedsiębiorstwa podejmują aktywne działania mające na celu redukcję emisji i przystosowanie się do warunków klimatycznych, wiele z nich nadal się waha. Jednak koszty bierności, czyli braku działań adaptacyjnych, mogą w przyszłości być znacznie wyższe niż obecne koszty adaptacji. Wiedza ta ma fundamentalne znaczenie przy podejmowaniu decyzji gospodarczych, gdyż w grę wchodzą nie tylko pieniądze, ale także stabilność, bezpieczeństwo i jakość życia na całym świecie.

Ekonomiczne skutki zmian klimatycznych i ich pomiar

Zmiany klimatyczne niosą ze sobą różnorodne wyzwania dla gospodarki, które przejawiają się przede wszystkim zwiększoną częstotliwością występowania ekstremalnych zjawisk pogodowych, zakłóceniami w łańcuchach dostaw oraz stopniowym starzeniem się infrastruktury. Zdarzenia te mogą powodować rozległe szkody, a koszty dramatycznie rosną w miarę upływu czasu. Przykładowo, gdy budynki nie są już przystosowane do nowych norm temperaturowych, ich utrzymanie i naprawy stają się droższe.

Pomiar kosztów ekonomicznych związanych ze zmianami klimatycznymi jest trudny, ponieważ koszty te początkowo manifestują się niepozornie, a dopiero później gwałtownie. Kluczowy wskaźnik gospodarczy, PKB (produkt krajowy brutto), nie odzwierciedla rzeczywistych kosztów związanych ze zmianami klimatycznymi. PKB pokazuje jedynie przepływy produkcyjne i dlatego nie uwzględnia zniszczenia infrastruktury ani zasobów ekologicznych. W przypadku wystąpienia klęsk żywiołowych, po krótkotrwałej utracie produkcji, inwestuje się w ożywienie gospodarcze, które może nawet sztucznie zwiększyć PKB, chociaż długoterminowe szkody gospodarcze są znaczne. Ważnym krokiem są zatem wysiłki takich instytucji jak francuski INSEE, które starają się stworzyć nowe wskaźniki lepiej wyrażające koszty klimatyczne.

Długoterminowe koszty braku aktywności

Koszty bierności mogą prowadzić do ogromnych strat gospodarczych, które znacznie przekraczają inwestycje w działania adaptacyjne. Zmiany klimatyczne często mają nieliniowe konsekwencje – to znaczy, że po przekroczeniu pewnych progów zachodzą drastyczne zmiany, które mogą spowodować upadek całych gałęzi przemysłu. Jednym z przykładów jest zakwaszenie i ocieplenie oceanów, które może zagrozić przemysłowi rybnemu. Podobnie zmiany klimatyczne mogą w ciągu dziesięcioleci sprawić, że praca biurowa w niektórych miastach stanie się nie do zniesienia z powodu ekstremalnych upałów.

Ryzykiem są także rosnące stawki ubezpieczeń, które firmy ubezpieczeniowe musiałyby wprowadzić ze względu na wzrost liczby klęsk żywiołowych. Wyższe składki ubezpieczeniowe obniżyłyby siłę nabywczą gospodarstw domowych i jednocześnie zwiększyłyby koszt wydatków publicznych finansowanych z podatków lub długu. Wszystkie te czynniki mogą spowodować spowolnienie wzrostu gospodarczego.

Adaptacja do zmian klimatycznych: droga do długoterminowej stabilności

Podmioty gospodarcze muszą być świadome konieczności przystosowania się do zmian klimatycznych. Kluczowa jest edukacja i informowanie firm o zagrożeniach, jakie niosą ze sobą zmiany klimatyczne. Firmy i regiony powinny planować długoterminowo i opracowywać nowe modele, które będą odporne na zmieniające się otoczenie. Na przykład przemysł motoryzacyjny mógłby skoncentrować się na innowacjach i rozwoju bardziej energooszczędnych technologii. Z kolei sektor rolniczy potrzebuje nowych procedur, które zapewnią zrównoważoną produkcję żywności nawet w bardziej ekstremalnych warunkach klimatycznych.

Adaptacja nie jest jednak darmowa – adaptacja wymaga znacznych inwestycji w infrastrukturę i technologię. Na przykład Francja właśnie uruchomiła swój trzeci krajowy plan adaptacyjny, który obejmuje konsultacje z przedsiębiorstwami w sprawie środków zabezpieczających ich działalność w scenariuszu ocieplenia o +4°C do końca stulecia. Proces ten jest kosztowny, ale koszty działań adaptacyjnych są nadal niższe niż potencjalne straty w przypadku zaniechania działań.

Rola instytucji finansowych w walce ze zmianami klimatycznymi

Sektor finansowy odgrywa kluczową rolę w finansowaniu zrównoważonych rozwiązań. Banki i firmy inwestycyjne mogą wspierać ekologiczne projekty, zniechęcając jednocześnie do inwestycji zwiększających ślad węglowy. Zrównoważone finanse są jednak złożone, ponieważ nie wszystkie sektory potrafią się łatwo dostosować. Czasami konieczne jest także wsparcie branż, które nie są jeszcze całkowicie „zielone”, ale pracują nad transformacją swojej działalności.

Instytucje finansowe same w sobie nie są w stanie odwrócić zmian klimatycznych. Aby zapewnić wsparcie procesów adaptacyjnych, potrzebne są regulacje i stymulująca polityka rządów.

Wniosek

Zmiany klimatyczne stawiają przed gospodarką ogromne wyzwania, które znajdą odzwierciedlenie w kosztach bierności. W przyszłości koszty te mogą znacznie przekroczyć środki wydane na działania adaptacyjne i zrównoważone rozwiązania. Firmy, rządy i osoby prywatne muszą rozpocząć działania, aby zminimalizować negatywne skutki kryzysu klimatycznego oraz zapewnić długoterminową stabilność i rozwój. Adaptacja jest kosztowna, ale ignorowanie potrzeby zmian byłoby znacznie droższe. Wiosna